Nước chắc chắn một yếu tố không thể thiếu trong công tác phòng cháy chữa cháy. Thiết nghĩ, khi nào có hỏa hoạn xả ra, nếu không có nước thì câu chuyện sẽ đi về đâu? Tuy nhiên, hệ thống cấp nước phòng chát chữa cháy phải được lắp đặt như thế nào? Nguồn nước cần phải được thiết kế ra sao và pháp luật gồm có những quy định gì về nguồn nước trong phòng cháy chữa cháy. Bài viết dưới đây sẽ bàn luận về vấn đề tiêu chuẩn cấp nước chữa cháy này để giúp bạn đọc hiểu hơn về những yêu cầu an toàn cho hệ thống cực kỳ quan trọng này.
Có những hệ thống cấp nước chữa cháy nào?
Hệ thống cấp nước cho SPRINKLER chống cháy
Để cấp nước được cho hệ thống SPRINKLER chữa cháy bằng nước và bằng bọt đều có trang thiết bị khởi động tự động nhờ vào các tín hiệu của hệ thống báo cháy, với yêu cầu khởi động hệ thống giúp chữa cháy dưới 10 giây kể từ khi hệ thống báo cháy và phát tín hiệu thì phải bố trí lấy nước từ các nguồn cấp nước chính và tự động.
Tất cả hệ thống SPRINKLER dùng để chữa cháy bằng nước và bằng bọt có trang bị máy bơmhiện đại được điều khiển bằng tay, phải có một nguồn cấp nước tự động đảm bảo cho các thiết bị đảm bảo cho nhiều thiết bị hoạt động trong thời gian 10 phút. Và hơn nữa thì nguồn cấp nước này phải đảm bảo có thể cung cấp đủ nước hoặc dung dịch tạo bọt được tính toán trong suốt thời gian cần thiết để đưa các loại bơm dữ trự vào chế độ vận hành ổn định.
Nguồn cấp nước tự động hay là các thiết bị tạo xung phải tự động ngừng sau khi máy bơm khởi động. Hệ thống cấp nước sẽ cho phép chứa lượng nước dữ trự cho hệ thống SPRINKLER dùng để chữa cháy bằng nước trong các bể chứa có chức năng khác nhau.
Khi đã xác định thể tích bể chứa cho hệ thống SPRINKLER chữa cháy bằng nước thì sẽ phải tính đến: Lượng nước tự động được nạp vào bể trong thời giạn cháy. Để đảm bảo rằng áp suất tính toán trong các SPRINKLER chữa cháy bằng nước ở trước thời điểm khởi động máy bơm, cần phải chú ý bố trí trong các đường ống dẫn của hệ thống SPRINKLER và trong những đường ống cấp của hệ thống SPRINKLER thiết bị đang dùng để tạo xung (bồn kim loại có diện tích: 0.5m³ chứa nước ở ngay dưới áp suất & Thiết bị được dùng để tạo xung này phải tự động ngừng sau khi máy bơm khởi động).
Hoặc đối với các đường ống có chức năng khác nhau với áp suất bằng hoặc sẽ thấp hơn áp suất tính toán. Cho phép sử dụng nhanh chóng máy nén khí hoặc sử dụng trạm khí nén chung của các nhà máy (với điều kiện: trạm vận hành liên tục) để có thể nạp khí nén cho bồn thủy khí.
Hệ thống cấp nước cho thiết bị chữa cháy tạo bọt
Đối với hệ thống SPRINKLER chữa cháy bằng tạo bọt thì lượng nước được chứa trong bể không dùng cho mục đích sinh hoạt, đồng thời, trong các bể này thường phải bố trí thiết bị ngăn không cho sử dụng được các nguồn nước dữ trữ trong bể vào mục đích khác.
Chất tạo bọt cũng cần phải được đưa vào bể bằng máy bơm riêng, khởi động nhanh chóng bằng tay. Để đưa chất tạo bọt được vào bể đã chứa lượng nước định sẵn phải sự dụng các đường ống có nhiều lỗ đặt vòng quanh bể, dưới mức nước ở trong bể 0.1m.
Hệ thống SPRINKLER dùng để chữa cháy bằng bọt có bộ phận định lượng thì cần phải bố trí hai máy bơm định lượng (một làm việc, một dự phòng). Thời gian dùng để làm việc của hệ thống SPRINKLER chữa cháy bằng bọt với loại bọt có được độ nở thấp như sau:
- 15 phút: Đối với các phòng nào có vật liệu dễ cháy dạng rắn với tải trọng sẽ phải lớn hơn 200kg/m2 hoặc có lượng chất lỏng dễ cháy với nhiệt độ để bắt cháy đến 28°.
- 10 phút: Đối với các phòng ban nào có vật liệu dễ cháy dạng rắn với tải trọng nhỏ hơn khoảng 200kg/m2 hoặc có lượng chất lỏng dễ bắt cháy với nhiệt độ bắt cháy đến 28°.
Đối với hệ thống SPRINKLER chữa cháy bằng tạo bọt (với loại bọt có độ nở thấp hoặc trung bình) thì cần phải dữ trự lượng chất tạo bọt lên gấp đôi.
Tiêu chuẩn cấp nước phòng cháy chữa cháy
Tiêu chuẩn cấp nước phòng cháy chữa cháy là văn bản pháp luật do Cục Cảnh Sát về Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn chịu trách nhiệm là bộ phận biên soạn. Dưới sự đề nghị đến từ Bộ Công an và được thẩm định bởi Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường về chất lượng, sau đó được công bố bởi Bộ Khoa học và Công nghệ.
Trong đó, việc công bố và quy định một cách chi tiết rõ ràng cho từng lĩnh vực hay các loại công trình là một điều cần thiết và quan trọng. Nhưng điều này lại có thể khiến không ít người cảm thấy bối rối, không biết rằng nên áp dụng theo tiêu chuẩn nào cho công trình của mình.
Tiêu chuẩn cấp nước chữa cháy cho phía ngoài nhà
Tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy về việc cấp nước chữa cháy ngoài nhà là tiêu chuẩn quy định về hệ thống cung cấp nước chữa cháy bên ngoài các công trình, theo đó:
- Hệ thống cung cấp nước để chữa cháy bên ngoài nhà được lắp đặt chung cùng với hệ thống cung cấp nước sinh hoạt. Các Tiêu chuẩn Việt Nam chính là cơ sở cho tính toán, thiết kế, kiểm tra, vận hành hệ thống này.
- Các tiêu chuẩn chính thường sẽ bao gồm Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 33: 2006, “Cấp nước ở bên ngoài và công trình, tiêu chuẩn thiết kế”.
- Tiêu chuẩn của Việt Nam TCVN 2622:1995, “Phòng cháy, chống cháy cho toà nhà và công trình – Yêu cầu thiết kế”.
- Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN số 3890:2009, “Phương tiện phòng cháy và chữa cháy dành cho nhà và công trình – trang bị, bố trí, kiểm tra, bảo dưỡng”.
Đây chính là các tiêu chuẩn cơ bản quy định về hệ thống cung cấp nước cho việc chữa cháy ngoài nhà, ngoài ra còn nhiều các quy chuẩn, tiêu chuẩn khác quy định đối với các công trình cụ thể là đối với từng loại công trình. Nội dung về các hệ thống cung cấp nước chữa cháy bên ngoài ở trong TCVN 2622-1995 được quy định tại điều 10 “Cung cấp nước chữa cháy”.
QCVN 02:2020/BCA mới được phát hành và có hiệu lực từ ngày 4/10/2020 là quy chuẩn đầu tiên về các trạm bơm và cách lựa chọn bơm của nhiều Quốc gia Việt Nam áp dụng. Quy chuẩn hiện có nhiều ràng buộc, lựa chọn bơm phải đáp ứng được các tiêu chí kỹ thuật, tiêu chí lắp đặt vận hành và bảo trì bảo dưỡng hệ thống PCCC và các phụ kiện kèm theo các hệ thống bơm.
Quy chuẩn mới được đưa ra nhằm nâng cao kỹ thuật lựa chọn về các thiết kế bơm chuyên dụng cho PCCC. Để bơm vẫn luôn trong tình trạng sẵn sàng để hoạt động tốt khi có sự cố hỏa hoạn xảy ra. Quy chuẩn này sẽ được áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân vẫn có liên quan đến hoạt động thiết kế, lắp đặt, thực hiện vận hành, nghiệm thu, kiểm tra, bảo dưỡng, quản lý các trạm bơm nước chữa cháy cố định trên lãnh thổ Việt Nam.
Các tài liệu viện dẫn có ở trong quy chuẩn này được áp dụng phiên bản được nêu ở dưới đây. Trường hợp các tài liệu viện dẫn đã được thay thế lại bằng phiên bản khác, cần áp dụng phiên bản mới, bao gồm ngay cả các sửa đổi, bổ sung (nếu có):
- QCVN 06:2020/BXD: Quy chuẩn kỹ thuật của các quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình
- TCVN 2622:1995: Phòng cháy chống cháy cho ngôi nhà và công trình – Yêu cầu thiết kế;
- TCVN 4513:1988: Cấp nước ở ngay bên trong – Tiêu chuẩn thiết kế.
- TCVN 7336:2003: Hệ thống chữa cháy hoàn toàn tự động Sprinkler – Yêu cầu thiết kế.
Điểm quan trọng cần lưu ý trong tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy 2020 mới
- TCVN cũ không có các quy định về trạm bơm chỉ có quy định nhà cung cấp và các nhà thầu lắp đặt bơm đủ công suất hiện cũng chạy đúng điểm hoạt động Q và H của thiết kế thẩm duyệt PCCC
- QCVN 02:2020/BCA hiện mới phát hành và có hiệu lực từ ngày 4/10/2020 là quy chuẩn đầu tiên quy định về trạm bơm và cách lựa chọn các loại bơm của Quốc gia Việt Nam áp dụng.
Quy chuẩn phòng cháy chữa cháy ban hành mới
Lựa chọn bơm cần phải tuân thủ theo hệ thống. Các hệ thống lắp đặt với bể nổi bể nước cao hơn các loại bơm thì lựa chọn với bơm trục ngang. Trường hợp phần bể nước nằm phía dưới bơm phải sử dụng bơm trục đứng như kiểu turbine (quy chuẩn cũ vẫn cần dùng bơm trục ngang và lắp đường ống hút)
Đường ống hút của hệ thống bơm phải có ít nhất 02 ống riêng biệt. Đường cong để đặt tính của bơm phải tuân thủ theo Lưu lượng lớn nhất của các loại máy bơm chữa cháy không được nhỏ hơn 150% lưu lượng thiết kế. Cột áp của các loại máy bơm nước chữa cháy ứng với lưu lượng thiết kế không hề được nhỏ hơn cột áp thiết kế.
Cột áp của các loại máy bơm nước chữa cháy ứng với lưu lượng bằng không (shut-off pressure) phải chú ý trong phạm vi từ 101% đến 140% cột áp thiết kế.
Đường đặc tính về lưu lượng bơm trong phòng cháy chữa cháy
- Cột áp của các loại máy bơm ứng với 150% lưu lượng thiết kế không được là mức nhỏ hơn 65% cột áp thiết kế.
- Lưu lượng của các loại bơm bù áp không được nhỏ hơn 1% lưu lượng của bơm chính
- Áp lực đầu đẩy của các loại máy bơm bù áp phải có khả năng duy trì áp lựcthường trực trong toàn hệ thống lớn hơn áp lực chữa cháy thiết kế khoảng từ 0,3 bar đến 0,8 bar
- Công suất tối thiểu của các động cơ điện phải lớn hơn hoặc bằng công suất của máy bơm khi hoạt động ở điểm 150% lưu lượng
Thử áp lực đường ống cấp nước để chữa cháy được sử dụng để dẫn nước đến đám cháy phun nước để dập tắt đám cháy. Vì vậy, trước khi bạn hoàn thành lắp đặt để đưa vào nghiệm thu và sử dụng nên chú ý kiểm tra đường ống dẫn nước đã đạt tiêu chuẩn để phòng cháy chữa cháy bằng cách thử áp lực đường ống, đảm bảo cho hệ thống máy bơm vận hành tốt khi đưa vào để hoạt động.
Vậy việc phải thử áp lực đường ống cấp nước chữa cháy đó cần phải tuân thủ theo các tiêu chuẩn, quy định như thế nào? Quy trình để thử áp lực đường ống cấp nước chữa cháy ra sao ? Sau đây bài viết xin gửi tới bạn đọc những tiêu chuẩn, quy trình đó.
Tiêu chuẩn thử áp lực của đường ống cấp nước chữa cháy
Thử áp lực của đường ống cấp nước chữa cháy
Tiêu chuẩn thử áp lực của đường ống cấp nước chữa cháy theo pháp luật quy định là
- Sau khi đặt đường ống xong xuôi thì tất cả các ống mới phải được kiểm tra áp lựccủa chúng trước khi dùng, áp lực thử tại thời điểm cao nhất sẽ phải bằng 1.5 lần áp lực để làm việc bình thường của đường ống.
- Áp lực thử sẽ không được nhỏ hơn 1.25 lần áp lực để làm việc lớn nhất của đoạn ống.
- Áp lực thử của ống cần đảm bảo rằng không được vượt quá khả năng chịu của ống nước hoặc của gối đỡ đã được thiết kế.
- Thời gian thử áp lực phù hợp cho từng giai đoạn phải đảm bảo ít nhất là 01 h.
- Trong khoảng thời gian dùng để thử áp lực thì sự chênh lệch áp lực không được quá ± 0,35 bar.
- Nếu như ở đầu cuối của đoạn thử áp lực là các loại van hoặc vòi nước thì áp lực không được vượt quá hai lần giới hạn có thể chịu đựng của van mặc dù đã có các gối đỡ chịu lực.
- Đối với các yêu cầu chung thì ta hoàn toàn có thể áp dụng các tiêu chuẩn thử áp như sau: Đường ống truyền dẫn với kích thước là D = 300 trở lên thì có mức áp lực thử thông thường sẽ được dùng là 6 bar. Đường ống phân phối với kích thước D = 100 – 300 thì áp lực thử là 2-4-2 bar. Đường ống cho dịch vụ có D= 32 – 75 thì có áp lực thử có thể là 2-4-2 bar hoặc là nhỏ hơn.
Quy trình quy định thử áp lực đường ống cấp nước chữa cháy
Các bước thử áp lực của đường ống cấp nước chữa cháy thực tế có thể như sau:
Bước 1: Lựa chọn một đoạn ống hoặc tuyến ống thử áp
Việc thử áp lực của đường ống phòng cháy là yêu cầu bắt buộc đối với tất cả mọi đường ống trước khi nghiệm thu và đưa đường ống vào để sử dụng. Mỗi đoạn ống hoặc mỗi tuyến ống khác nhau sẽ cần lượng nước để cung cấp khác nhau.
Bước 2: Lựa chọn được sức ép phù hợp
Dựa theo các quy định tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia mà lựa chọn áp lực cho từng đoạn ống đặc trưng riêng biệt khác nhau.
Bước 3: Chuẩn bị cho điểm cuối đường ống thử áp lực
Nếu điểm cuối của các đường ống trùng vào một chiếc van hoặc hố thì cần phải xem xét khả năng chịu sức ép của van và hố này. Nếu như điểm cuối không phải hố van thì cần dự trù được các khối bê tông có phủ các tấm dàn tải bằng thép hoặc phần gỗ để làm bệ đỡ.
Nếu như đường kính đường ống chữa cháy nhỏ thì không nhất thiết cần phải chuẩn bị gối đỡ bê tông mà có thể thay thế bằng các tấm tàn để tải phủ lên trên hố đất.
Bước 4: Kiểm tra rò rỉ nước
Trước khi chính thức bắt đầu, cần xả hết các khí còn đọng lại ở trong đường ống chữa cháy. Sau đó bơm nước đầy các hệ thống đường ống.
Sau khi các đường ống đã đầy nước, tiến hành tăng phần áp suất vận hành đến mức độ 3 bar, giữ nguyên tình trạng này ở trong khoảng 20 phút và kiểm tra xem thử nước có bị rò rỉ khỏi đường ống chữa cháy hay không. Nếu có rò rỉ, cần dừng kiểm tra lại và sửa chữa đường ống ngay lập tức.
Bước 5: Tăng áp một cách từ từ và kiểm tra
Tiếp tục tăng áp suất trong vận hành lên 8bar, duy trì khoảng 10 phút và sau đó tiếp tục kiểm tra tình trạng đường ống chữa cháy. Tăng áp lên 10 bar, duy trì trong 20 phút, tiếp tục quá trình kiểm tra sau đó tăng áp lên 15 bar, giữ 1 tiếng, kiểm tra.
Bước 6: Xả áp
Tiến hành xả áp và sau đó nghiệm thu kết quả kiểm tra. Sau khi đã tăng áp suất vận hành dần dần đến khoảng 15 bar và kiểm tra trong suốt quá trình, tiến hành xả áp suất và nghiệm thu kết quả kiểm tra.
Bên cạnh đó, có thể áp dụng theo cách kiểm tra như bơm áp với áp suất lớn gấp 1,5 lần khi so với áp suất làm việc trên thực tế, niêm phong tình trạng này trong khoảng 24 giờ, sau đó kiểm tra ở mức độ sụt áp. Nếu sụt áp không quá mức độ cho phép thì các đường ống đã đạt tiêu chuẩn.
Nếu như không đủ thời gian, có thể kiểm tra mức sụt áp trong 12 tiếng hoặc là chỉ 1 tiếng nhưng thời gian kiểm tra càng thấp thì mức độ bị sụt áp càng phải khắt khe hơn.
Ngoài ra thì còn có cách thực tế hay được sử dụng nhất tại các công trình chính là bơm áp bằng 1,5 hay 2 lần áp suất làm việc, niêm phong và thực hiện kiểm tra áp trong 24h, sụt áp trong một mức cho phép thì sẽ đạt. Còn muốn đẩy nhanh hơn nữa thì có thể test 12h hoặc 1h, nhưng % sụt áp sẽ cho phép sẽ khắt khe hơn. Còn về % sụt áp được phép thì các bạn có thể tra trong quy chuẩn nghiệm thu pccc công trường đang áp dụng.
Những điều lưu ý khi thử áp lực đường ống chữa cháy
Những điều nào cần lưu ý khi thử áp lực đường ống cấp nước chữa cháy là:
- Trước khi bạn tiến hành thử áp lực thì đơn vị thi công sẽ cần thông báo trước cho chủ đầu tư về thời gian thử áp, vị trí của đoạn ống nước thử và tuyến ống chuẩn bị thử.
- Thử nghiệm áp lực của đường ống phải được tiến hành trước khi đưa vào lắp đặt và hoàn trả lại mặt bằng. Có thể thử được với từng đoạn ống riêng khác nhau hoặc thử nghiệm với từng các tuyến ống. Có thể kết hợp với việc thử nghiệm cả thiết bị và mối nối. Áp lực để thử sẽ bằng 1.5 lần áp lực làm việc.
- Trong quá trình để thử nghiệm không điều chỉnh lại mối nối và nếu có gì là nghi vấn phải giữ nguyên giá trị áp lực thử tại thời điểm đó dùng để có thể kiểm tra, xem xét lại toàn bộ đường ống và đặc biệt là các mối nối. Bạn cũng có thể xem tương quan giữa đường kính của ống chất lượng ống và máy bơm nước.
Bài viết đã bàn luận về vấn đề tiêu chuẩn cấp nước chữa cháy nhằm mục đích giúp bạn đọc hiểu hơn về những yêu cầu về an toàn cho hệ thống cực kỳ quan trọng này. Chúc bạn đọc có những bước chuẩn bị phù hợp để giữ an toàn tuyệt đối cho mình và công trình.
